Hipertiroidide tiroid bezinden aşırı hormon üretimi vardır. Tirotoksikoz daha genel bir ifadedir ve kaynağı nereden olursa olsun kanda tiroid hormonlarının fazla olma durumunu anlatır. Biz hekimler çok doğru bulmasak da halk arasında bu duruma “zehirli guatr” da denir.
Hipertiroidi veya tirotoksikoz sebepleri yaşa göre değişmekle birlikte Graves hastalığı (zehirli guatr olarak bilinir), toksik nodül veya nodüller, tiroidit denilen tiroid bezi hasarlanmaları, dışarıdan tiroid hormonu veya iyotlu ilaçlar kullanımı klinikte en sık görülen sebeplerdir.
Hastalarda halsizlik, sinirlilik, çarpıntı, kilo kaybı, nefes darlığı, sıcağa tahammülsüzlük, iştah artışı, adet bozuklukları, terleme, göz belirtileri, ishal gibi şikayetler olabilir. Tiroid bezi büyümüşse veya nodül varsa gözle görülebilir.
Hastanın klinik bulgularının varlığı, kanda tiroid hormon düzeylerinin yüksek, TSH’nın düşük olması, ultrasonografide tipik kanlanma artışı hipertiroidi tanısını koymamızı sağlar. Olayın sebebini bulmaya yönelik olarak ise TRAb, otoantikorlar, tiroid sintigrafisi gibi tetkikler de yapılabilmektedir.
Bazı tirotoksikoz durumları geçicidir, herhangi bir ilaca gerek kalmadan iyileşir. Tiroiditlerin büyük kısmı böyledir. Kalıcı olan veya uzun süreli hipertiroidinin tedavisinde ilaçlar, halk arasında atom olarak bilinen radyoaktif iyot tedavisi veya cerrahi tedavi gibi yöntemler kullanılır. Hangi hastada hangi tedavinin kullanılması gerektiği hekim ve hasta arasında konuşup tartışılarak hastanın da isteği göz önünde bulundurularak kararlaştırılır. İlaç tedavisi kararı verildiğinde ilaçlara en az 18-24 ay devam etmek gerekir ve yan etkiler açısından, ayrıca ilacın etkinliği ve doz ayarı açısından sık ve yakın takip gerekir. Atom tedavisinde ise hasta Nükleer tıp bölümüne yönlendirilir, bir tablet ilacı su ile içer ve atomun etkisinin zaman içinde çıkması beklenir. Radyoaktif iyot içildikten sonra hastanın 1-2 gün hamile ve bebeklere yaklaşmaması, evde tek başına yatması, ortak ev eşyası ve tuvalet kullanmaması önerilir. Ayrıca atom tedavisi sonrasında en az 6 ay çocuk sahibi olmaması önerilir. Gebelere ve emziren annelere atom tedavisi önerilmez. Cerrahi tedavide sebebe yönelik olarak tiroid bezinin tamamı veya bir kısmı çıkarılır. Genellikle büyük guatr varlığında, nefes darlığı, yutmada zorlanma gibi tiroid bası bulguları varlığında, tiroid kanseri şüphesi veya tanısı varlığında, kişi yakın zamanda gebelik planlıyorsa, hastada aynı zamanda Graves hastalığına bağlı ciddi göz tutulumu varsa, ilaç tedavisine bağlı ciddi yan etkiler ortaya çıkmışsa, ayrıca hasta da istiyorsa cerrahi tedavi uygulanır.